ΣΙΝΑΪΤΙΚΗ ΜΟΝΗ ΑΓ.ΓΕΩΡΓΙΟΥ ΣΤΗΝ ΣΑΜΟ - ΜΕΤΟΧΙ ΑΓ.ΠΕΛΑΓΙΑΣ ΚΑΙ ΤΑ 26 ΣΙΝΑΪΤΙΚΑ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΔΙΑ

 

Το Μετόχι τού Αγίου Γεωργίου (γνωστό ως Μονή Αγίου Γεωργίου) βρίσκεται νότια τού Καρλοβασίου, στην εσχατιά τού "Κάμπου", ανατολικά τής "Καστανιάς"  και κοντά στο ομώνυμο ρέμα (ποτάμι) τού Αγ.Γεωργίου. Σε θέση καλά προστατευμένη από τα γύρω βουνά και αθέατο το ίδιο από τη θάλασσα, διέθετε ιδιόκτητες εκτάσεις  αμπελώνων και ελαιώνων.  Ο Ιωσείφ Γεωργειρήνης το 1677 μνημονεύει στο έργο του (1)  το Μετόχι τού Αγ. Γεωργίου ως Σιναϊτικο,  την ταφή εκεί μοναχών από παλιά και την ενασχόληση των καλογήρων με τα αμπέλια. Εξιστορεί οτι υπήρχε ξενώνας για τους μοναχούς τού Σινά. Έμεναν πάντα 4-5 ιερείς που επιτηρούσαν τις προσόδους τού ξενώνα που προέρχονταν κυρίως από το κρασί.

 

Στην περιοχή τού Μετοχίου υπήρχε  αρχαίος οικισμός τού οποίου τα ίχνη ήταν ορατά ακόμα κατά τα τέλη τού 19ου αιώνα.  Πολύ κοντά επίσης, στην περιοχή τού "Κάμπου" στην θέση  "Αφεντικά", αλλά και στα σημερινά "Ζαχαρέϊκα" υπήρξαν βυζαντινή πόλη και εγκαταστάσεις. (2)

Η εικόνα τού Αγίου Γεωργίου

Πατριαρχικό Συγγίλιο του κυρού Σωφρονίου τού 1776 (3) μας πληροφορεί ότι ο Αγιος Γεώργιος ο Τροπαιοφόρος "εξ αρχαίων χρόνων διετέλεσε μετόχιον τού σεβασμίου Μοναστηρίου τού Θεοβαδίστου όρους Σινά μετά τινών παρεκκλησιδίων.." τα οποία απαριθμεί, 27 τον αριθμό, μεταξύ των οποίων και την Οσία Πελαγία. Μνημονεύει δε και άλλα δύο προγενέστερα συγγιλιώδη γράμματα, επί  κυρού Νεοφύτου (υποθέτουμε ότι πρόκειται για τον Νεόφυτο Γ' που διετέλεσε Πατριάρχης το 1636-1637 μ.Χ και όχι για τούς δύο προγενέστερους του), και επί κυρού Διονυσίου.  "ο αοίδιμος Πατριάρχης κυρ Διονύσιος φιλοτιμησάμενος ηξίωσεν αυτό τής Πατριαρχικής Σταυροπηγιακής επωνυμίας...μετά πάντων τών υποκειμένων αυτώ παρεκκλησιδίων..." που ανήκαν  τότε στο μετόχι τού Αγ.Γεωργίου και τα απαριθμεί. 

Το τελευταίο δε γνωστό Συγγίλιο τού 1836, τού Πατριάρχη Κυρίλλου που στηρίζεται και σε όλα τα προηγούμενα Συγγίλια, αναγνωρίζει και επικυρώνει εις το διηνεκές το προνόμιον τής σταυροπηγιακής επωνυμίας και ελευθερίας τού μετοχίου τού Μεγαλομάρτυρα Γεωργίου τού Τροπαιοφόρου στην Σάμο. 

Ο Επ.Σταματιάδης το 1886 στα  "Σαμιακά" γράφει: ."Μεταξύ δε Καστανέας και Καρλοβασίων υπήρχε και έτερον μετόχιον επ΄ονόματι τού αγίου Γεωργίου τιμώμενον και από τού όρους Σινά εξαρτώμενον, αλλ΄αυτό διελύθη ήδη, τών κτημάτων αυτού πωληθέντων εγχωρίοις. Σώζεται δε το επί τή εξαρτήσει ταύτη επόμενον πατριαρχικόν έγγραφοντού 1816.(4)

      Κύριλλος  ελέω Θεού
 αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ρώμης και οικουμενικός πατριάρχης

"..Επειδή τοιγαρούν ενεφανίσθη ήδη...παρά τών ενταύθα ευρισκομένων Σιναϊτών οσιωτάτων πατέρων γράμμα εν μεμβράναις σιγγιλιώδες, εκδεδομένον κατά το παρεληλυθός αψος΄. σωτήριον έτος επί τού εν πατριάρχαις αοιδίμου κυρού Σωφρονίου, μνημονεύον και δύο ετέρων σιγγιλιωδών γραμμάτων, τού τε κυρού Διονυσίου και τού κυρού Νεοφύτου, τών αειμνήστων Πατριαρχών, και διαλαμβάνον κατά τήν εκείνων περίληψην οτι το εν τή αγιωτάτη αρχιεπισκοπή Σάμου και Ικαρίας κείμενον ιερόν μοναστήριον, το τιμώμενον επ΄ονόματι τού αγίου ενδόξου μεγαλομάρτυρος Γεωργίου τού τροπαιοφόρου, εξ΄αρχαίων χρόνων διετέλεσε μετόχιον τού σεβασμίου μοναστηρίου τού Θεοβαδίστου όρους Σινά μετά τινών παρεκκλησιδίων,ελαιώνων, αμπελίων και χωραφίων υποκειμένων αυτώ, κακείθεν επέμποντο κατά καιρούς οι αυτό τε και τα συνημμένα αυτώ κτήματα διοικούντες...ο αοίδημος πατριάρχης κύρ Διονύσιος φιλοτιμησάμενος,ηξίωσεν αυτό τής πατριαρχικής σταυροπηγιακής επωνυμίας...ώστε τον κατά καιρούς αρχιεπίσκοπον Σάμου έχειν εν αυτώ κάν τοίς παρεκκλησίοις αυτού μόνον το κανονικόν μνημόσυνον και μηδέ έτερον επιζητείν ή παρεμποδίζειν τον κατά καιρούς πεμπτόμενον Σιναϊτην οικονόμον. Ταύτα ούν τα δύο παλαιγενή σιγγιλιώδη εν μεμβράναις γράμματα επικυρούν και το προς ημάς εμφανισθέν τού αοιδίμου εν πατριάρχαις κυρού Σωφρονίου, επιδαψιλεύεται τα προνόμια τής σταυροπηγιακής ελευθερίας και αποφαίνεται όπως το ρηθέν μοναστήριον...Γεωργίου τού τροπαιοφόρου μετά πάντων τών υποκειμένων αυτώ παρεκκλησιδίων και τών οπώσποτε προσκτηθέντων αυτώ άλλων πραγμάτων, ά και ονομαστί καταλέγει και απαριθμεί, δήλα δή (ακολουθεί ο κατάλογος παρεκκλησιδών που θα αναφέρουμε παρακάτω), ταύτα πάντα έχωσιν απαραποίητον ες το διηνεκές το προνόμιον τής σταυροπηγιακής ελευθερίας και μνημονεύηται εν αυτοίς μόνον το όνομα τού κατά καιρόν εν αυτή τή επαρχία αρχιερεύοντος, πεμπομένου παρά τού σεβασμίου μοναστηρίου τού Θεοβαδίστου όρους Σινά τού επισκεψομένου αυτό το μονύδριον μετά τών παρεκκλησιδίων, όστις και έχει συνάγειν τα προσγινόμενα εισοδήματα από λειτουργικών, πανηγύρεων, εορτών και άλλων ομοίων ανενοχλήτως και  απαρεμποδίστως. Ωσαύτως δε και ο κατά καιρούς αποστελλόμενος οικονόμος εν τώ ναώ τής Αγίας Πελαγίας υπάρχει ελεύθερος και ανενόχλητος παρά τού κατά τόπον αρχιερέως, έχων άδειαν ακωλύτως εκτελείν άπαντα τα εκκλησιαστικά υπουργήματα ένδον τού ναού αυτού και τή αιτήσει τού κατά καιρούς αρχιεπισκόπου Σάμου απέρχεσθαι όπου άν προσκληθεί χάριν αγιασμού και κηδείαςτών εκεί ευσεβών... Επειδάν δε χρεία ιερέως ή αρχιερέως γένηται επί τώ εκτελέσθαι λειτουργίαν ή άλλο τι εκκλησιαστικόν υπούργημα ή εν τώ μονυδρίω αυτώ τού αγίου Γεωργίου ή εν τοίς ειρημένοις παρεκκλησίοις αυτού, εχέτω άδειαν ο διοικών αυτά και επισκεπτόμενος προσκαλείν όν άν βούλοιτο....όστις δε...ιερωμένος ή λαϊκός τολμήση καθ΄οιονδήνα τρόπον ανατρέψαι το παντελεύθερον τού ιερού τούτου μονυδρίου και βίαν τινά ή απαίτησιν πολλήν ή ολίγην επενεγκείν αυτώ ή τοίς παρεκκλησίοις αυτού και λοιπών κτημάτων ή όλως ενοχλήσαι και ζημιώσαι, ο τοιούτος, ως αλαζών και ανευλαβής.....αφωρισμένος υπάρχη....κ.λ.
         Εν έτει σωτηρίω αωις΄. κατά μήνα Αυγουστον, επινεμήσεως δ΄
                       + Κύριλλος ελέω Θεού αρχιεπίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, νέας Ρώμης
                                                 και οικουμενικός πατριάρχης"
                                                       (έπονται υπογραφές)

Οι Σιναϊτες πριν το 1600 μ.Χ  προχώρησαν στην ίδρυση ενός άλλου, σημαντικού   μετοχίου, στο Μεσαίο Καρλόβασι,  τής Οσίας Πελαγίας. Χτίστηκε επί θεμελίων παλαιοχριστιανικού ναού και παραθαλάσσια, παρά τήν ανασφάλεια που επικρατούσε λόγω των πειρατικών ενοχλήσεων, σε περιοχή όπου υπήρξε αρχαία και βυζαντινή πόλη. "Αυτή εξετείνετο από τόν ναό τού Αγ.Αθανασίου μέχρι τής παραλίας και πέραν τού Μετοχίου τής Οσίας Πελαγίας.Την μεταγενέστερη αυτή πόλη εγκαταλείψανε οι κάτοικοί της ενοχλούμενοι από τούς πειρατές κατά τα τέλη τού 13ου αιώνα και καταφύγανε σε ορεινή τοποθεσία, δυτικά τού χωριού "Κοντακέϊκα" όπου χτίσανε την οχυρή πόλη "Καστροβούνι. Άλλοι κατέφυγαν σε  απομακρυσμένες από την παραλία εγκαταστάσεις".(5)  Μεγάλη έκταση διέθετε το Μετόχι γύρω του, κτήματα κι άλλα περιουσιακά στοιχεία όπως διαπιστώνεται από το συμβόλαιο αγοραπωλησίας που έκαναν οι Σιναϊτες όταν αποφάσισαν να το πουλήσουν στον Ιωάννη Κυριακό περί το 1878, αντί 82 χρυσών λιρών Τουρκίας. Συγχρόνως πουλήσανε και το Μετόχι τού Αγ.Γεωργίου. Τέλος, τα 27 παρεκκλήσια περάσανε κι αυτά κυρίως σε ιδιώτες.
Με τις παραπάνω αγοραπωλησίες  σταματά και η πολύχρονη παρουσία των Σιναϊτών στη Σάμο (περί τούς δυόμιση αιώνες). Όπως προαναφέραμε, καταμαρτυρείται κατά το 1886 από τον Ε.Σταματιάδη ότι διαλύθηκε η Μονή και πουλήθηκαν όλα στους ντόπιους Θα είχε ενδιαφέρον να ξέραμε κάτω από ποιες συνθήκες και πολιτική τής  Μεγάλης Μονής τού Σινά εκποιήθηκαν τα Μετόχια και λοιπά περιουσιακά στοιχεία τους στην Σάμο κι αποφάσισαν να εγκαταλείψουν το νησί.

Για την δράση Σιναϊτών στη Σάμο στις αρχές τού 19ου αιώνα, έχουμε μια γραπτή μαρτυρία που αφορά στο μονύδριο τής Κοιμήσεως Θεοτόκου (κοινώς Παναγίτζα) Μαραθοκάμπου: Μοναστές τού όρους Σινά, από τούς λεγόμενους κολλυβάδες, έφτασαν στον Μαραθόκαμπο, εγκαταστάθηκαν εκεί και άρχισαν να κηρύττουν τα πλεονεκτήματα τού μοναστικού βίου και τής "αγαμίας το ψυχικόν όφελος". Η διδασκαλία τους επέδρασε εντονότερα στον γυναικείο πληθυσμό, έτσι ώστε πολλές γυναίκες και μάλιστα σημαντικών οικογενειών όπως των Παπαδουλιδών και των Λαϊων φόρεσαν το ράσο και απεχώρησαν  στο οικοδόμημα που μέχρι τότε χρησίμευε σαν φιλανθρωπικό καθίδρυμα. Με τη βοήθεια από τότε και την προστασία των εγχωρίων μεταβλήθηκε σε αληθινό γυναικείο μονύδριο.(6)

 

 
                                            

                                                ΑΓΙΟΣ  ΓΕΩΡΓΙΟΣ  ΚΑΣΤΑΝΕΑΣ

                ΤΟ ΣΙΝΑΙΤΙΚΟ  ΜΕΤΟΧΙ ΤΗΣ ΜΟΝΗΣ  "ΑΓΙΑΣ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗΣ" ΤΟΥ ΣΙΝΑ

ΜΕΛΕΤΗ-ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ-ΦΩΤΟΓΡΑΦHΣΗ

ΙΩΑΝΝΑ Π. ΠΑΡΑΦΕΣΤΑ- 1997 

 

Χτίστηκε, όπως προαναφέραμε, μέσα στον 16ο αιώνα από Σιναϊτες πατέρες τής Μεγάλης Μονής τής Αγ. Αικατερίνης. Σήμερα ανήκει στην οικογένεια Σταύρου Διακοσταμάτη.

Από τίς εκτάσεις που διέθετε το Μετόχι σώζεται η περιοχή των εγκαταστάσεών της. Μια  έκταση υπερυψωμένη κατά 6,00μ. περίπου από τη βόρεια όμορη ιδιοκτησία και χαμηλότερη από τη νότια. Η βόρεια καθ' όλο το μήκος της πλευρά στηρίζεται με τείχος και αντιρρήδες. Στην δυτική  πλευρά από τον αγροτικό δρόμο, γίνεται η πρόσβαση στο Μετόχι (παλαιότερα από το δοξάτο - διαβατικό). Δεξιά κι αριστερά (βόρεια και νότια) είναι τα κελλιά, κάποια σε ερειπιώδη κατάσταση. Είχαν σχήμα Γ  με "δοξάτο", καμάρα που ένωνε τα δύο κτίρια.  Ανατολικά βρίσκεται ο ναός τού  Αγίου Γεωργίου. Στη νότια πλευρά,  μετά τα κελιά υπάρχει το αυλάκι ποτίσματος, η παλιά βρύση, η γούρνα,  η σύγχρονη δεξαμενή νερού και στην συνέχεια το ελαιοτριβείο τού Μετοχίου. Τέλος στην ανατολική πλευρά υπάρχει δεύτερη είσοδο.

Ο ναός είναι μονόκλιτη βασιλική, κεραμοσκεπής. Στην βόρεια εξωτερική πλευρά του στηρίζεται με αντηρίδες. Στην πύλη τού ναού υπάρχει δικέφαλος αετός με το σύμπλεγμα γραμμάτων "Α.Κ "  (Αγία Αικατερίνη).

Η κύρια όψη τού ναού

                            

                         

Υπάρχει επίσης δυσανάγνωστη επιγραφή, που σύμφωνα με τούς σημερινούς ιδιοκτήτες ήταν τοποθετημένη σε μία από τις τρεις εισόδους τής Μονής, δυτικά τού ναού ("Αποπεράτωση 1712" ή 1772;)  και δύο κιονόκρανα που τοποθέτησαν εκεί οι ίδιοι και προέρχονταν επίσης από την δυτική είσοδο τού Μετοχίου. Τέλος σώζεται ένα μέλος παλαιάς ύλης που παρουσιάζει ομοιότητες με τις κολόνες τού ξύλινου τέμπλου.
Η είσοδος τού ναού πλαισιώνεται από δύο σημαντικούς πετρόχτιστους πεσσούς,  που συνδέονται μεταξύ τους με μαλακό τόξο. Το σύνολο αυτής τής κατασκευής στο πάνω μέρος τελειώνει με ανάγλυφο κοσμήτη που περιλαμβάνει σειρά οδοντωτού διάκοσμου. 'Ολη η κατασκευή προεξέχει από τον δυτικό τοίχο τού ναού. Από πάνω, με σχετική υποχώρηση, δημιουργείται μια ορθογωνισμένη τυφλή εσοχή, πάνω στην οποία χτίστηκε το κωδωνοστάσιο. Αυτό υποστηρίζεται από δύο ανάγλυφα μέλη, στις δύο πλευρές του, που χρησιμεύουν σαν αντηρίδες.
Η πόρτα βρίσκεται εσώτερα τής παραπάνω κατασκευής με τοξωτό μαρμάρινο υπέρθυρο που πατάει πάνω σε λεπτούς, καλαίσθητους πεσσούς, με οδοντωτούς κοσμήτες. Υπάρχει ανάγλυφος διάκοσμος  με ροζέτες.

Σώζεται παλαιότατο ξυλόγλυπτο τέμπλο, αρκετές εικόνες και δύο μεγάλες τού Αγ.Γεωργίου και τής Αγ.Αικατερίνης, εξαιρετικής τέχνης. Η εικόνα τού Αγ.Γεωργίου ήταν η μία από τις τρεις εικόνες τού τέμπλου. Οι άλλες δύο πουλήθηκαν και αντικαταστάθηκαν προ πολλών δεκαετιών. Άλλη εικόνα τού 15ου αιώνα συντηρήθηκε και η φύλαξή της εξασφαλίστηκε από τη Στέλλα Διακοσταμάτη. Επίσης συντηρήθηκε παλαιό εικονοστάσι  (με την εικόνα τής Αγ. Αικατερίνης) που προέρχονταν από τον κατεδαφισμένο ναό τού Αγίου Δημητρίου Καρλοβασίου.(7)  Υπάρχουν και εικόνες που προέρχονται από την Αγία Άννα και την Παναγία.

 

Ο ναός υπέστη κάποια μετατροπή στον βόρειο τοίχο όταν η υφιστάμενη πόρτα μεταβλήθηκε σε παράθυρο.

Το δάπεδο τού ναού είναι λιθόστρωτο με βότσαλα. Στο κέντρο σχεδόν τού ναού υπάρχει οπή (με οστά) καλυμμένη με πλάκα επί τού δαπέδου.

Ο ναός  παλιά ήταν επικαλυμμένος με σχιστόπλακες. 

Η τοξωτή κρήνη τής αυλής κοσμείται με δύο μαρμάρινους πεσσούς που στηρίζουν το ημικυκλικό τόξο .Φέρουν  ανάγλυφες ραβδώσεις και κορνιζώματα. Υπάρχει επίσης επιγραφή ανακαίνισης.

 

Η κρήνη

Το Ιερό και νότια το ελαιοτριβείο

 

 

Στην ανατολική αυλή, προς βορράν τού ιερού, υπάρχει "πηγάδι" με πολλά οστά που ανακάλυψε το 1999 ο ιδιοκτήτης τού Μετοχίου, κατά την διάρκεια εργασιών στεγανοποίησης τού Β.Ανατολικού τοίχου τού ναού. Το πηγάδι αυτό καλύφθηκε από το τσιμέντο τής αυλής, ενώ δίπλα σε άλλη τρύπα τοποθετήθηκαν μερικά οστά. Η τρύπα σκεπάστηκε με σχιστόπλακα και προσδιορίστηκε με σιδερένιο σταυρό και γλάστρα.
Οστά επίσης βρέθηκαν και νοτίως τού ελαιοτριβείου. Το νεκροταφείο όμως ήταν ανατολικά.

Ο αυλότοιχος που  περιέβαλε το Μετόχι ήταν υψηλό τείχος με τρεις εισόδους, δυτικά, ανατολικά και μια πλαγία στη βόρεια όψη (προφανώς λόγω τής ύπαρξης σκάλας). Περί τα 100μ ανατολικά τού αυλότοιχου υπάρχει πηγή σε θολωτή στοά πετρόχτιστη που κατέπεσε. Εκεί ήταν το αγίασμα και η εικόνα τής Αγίας Άννας. Κοντά επίσης βρισκόταν το παρεκκλήσιο τής Παναγίας.

    (1)  Η ΑΓΙΑ ΠΕΛΑΓΙΑ,  ΜΕΤΟΧΙ  ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΟ ΣΤΗΝ ΜΟΝΗ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ

                 ΜΕΛΕΤΗ-ΑΠΟΤΥΠΩΣΗ-ΦΩΤΟΓΡΑΦΗΣΗ 

                      ΙΩΑΝΝΑ Π. ΠΑΡΑΦΕΣΤΑ- 1995/1996/2017

                     ΔΙΑΤΗΡΗΤΕΟ ΜΝΗΜΕΙΟ 1996 Γ' Ε.Β.Α ΧΙΟΥ

ΦΩΤΟ 1995- Πριν την κατεδάφιση

 

Σημαντικό Μετόχι μετά την Μονή Αγ,Γεωργίου. Χτίστηκε προ τού 1600 μ.Χ απο Σιναϊτες πατέρες, επί θεμελίων παλαιοχριστιανικού ναού. Στον ναό  διεσώθηκαν πολλές πλάκες λευκού μαρμάρου και πορφυρίτου λίθου καθώς και δύο Ιωνουργά κιονόκρανα εντοιχισμένα κάτω από τον θόλο τού ναού. Υπήρχε και αρχαίο δίπτυχο με σβησμένα ονόματα πάνω του.(8) Συγκέντρωνε πιστούς από όλο το νησί στην μνήμη της και για το θαυματουργό αγίασμά της.

 

Γυναικείο Μετόχι στην αρχή, μετατράπηκε αργότερα σε πατερικό και τότε μάλλον χτίστηκαν τα βόρεια κελιά. Στις 7 Μαϊου 1996 κατεδαφίστηκαν τα κελιά αυτά καθώς και οι πέτρινες μάντρες που περιβάλανε το Μετόχι, εν όψει έργου "ανάπλασης-αναψυχής", από δημοτικούς, κρατικούς και εκκλησιαστικούς παράγοντες και παρά τις εντολές τής  Γ΄ Ε.Β.Α Χίου.

γ1-Η κατεδάφιση

α1-Η κατεδάφιση τού 1996

     β1- Η κατεδάφιση

Η αρμόδια υπηρεσία τής Χίου μετά από δική μας πρωτοβουλία  κήρυξε το Μετόχι ως ιστορικό διατηρητέο μνημείο (ΥΠΠΟ/ΑΡΧ/Β1/Φ28/32778/890/23.9.96-Γ' Ε,Β.Α Χίου), οπότε, αρκετούς μήνες μετά άρχισε  η "αποκατάσταση" των καταστροφών. Ξαναχτίστηκαν τα κελιά και η μάντρα. Επίσης βάσει των αρχείων που ανευρέθηκαν,  διανοίχθηκε και ανακατασκευάστηκε η παλαιά  (κύρια) πύλη εισόδου στο Μετόχι, από τη βόρεια  πλευρά του.

Η αποκατάσταση-Φωτογρ.2017

Ο Νάρθηκας και τα βόρεια κελιά στα 1995

 

Κελλιά υπήρχαν και στη δυτική πλευρά. Ίχνη τοίχων φαίνονταν ακόμα (1995/96) σε αυτή την θέση. Στο κέντρο είναι ο ναός τής Οσίας Πελαγίας. Στη νότια πλευρά υπάρχει πόρτα που θα συνέδεε τούς μοναχούς με τα κτήματα που είχαν ολόγυρα. Στην περιοχή ανάμεσα αυτής τής αυλόπορτας και των δυτικών κελιών υπήρχε το αγίασμα που μπαζώθηκε παλαιότερα από την εκκλησιαστική επιτροπή τού ναού των Εισοδίων τής Θεοτόκου τού Μεσαίου Καρλοβασίου όπου σήμερα ανήκει η Οσία Πελαγία.

Το Μετόχι, όπως προαναφέραμε, πουλήθηκε από τούς Σιναϊτες στον Ιωάννη Κυριακού, αντί 82 χρυσών λιρών Τουρκίας. Αυτός ανακαίνισε τον ναό το 1878 και πρόσθεσε  (σύμφωνα με την τάση τής ναοδομίας τού 19ου αιώνα και οπωσδήποτε για μεγαλύτερη ευρυχωρία) νάρθηκα και γυναικωνίτη πάνω από αυτόν.

Στην είσοδο υπάρχει επιγραφή σε μαρμάρινη πλάκα:
  
"Ο ΠΕΡΙΚΑΛΗΣ  ΟΥΤΟΣ ΝΑΟΣ ΑΝΕΚΑΙΝΙΣΘΗ ΠΑΡΑ ΤΟΥ ΦΙΛΟΠΑΤΡΙΔΟΣ ΙΩΑΝΝΟΥ ΚΥΡΙΑΚΟΥ

                          1878   ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΑΥΤΟΥ"

                                          

Τότε μεταφέρθηκε και το σιδερένιο καμπαναριό προκειμένου να χτιστεί η προσθήκη (τώρα δεν υπάρχει πια). Παράλληλα εμπλουτίστηκε από νέες φορητές εικόνες εκείνης τής περιόδου, δαπάνη Ιωάννου Κυριακού οι περισσότερες, και έργα τού Νικολάου Γεωργίου Ζωγράφου τού 1878-79 μ.Χ.,(9) τής Ζωοδόχου Πηγής, τού Αγίου Νικολάου (σε εικονοστάσια με αφιερωματική επιγραφή)  και τού Αρχιερέως Χριστού.
 
"ΕΡΓΟΝ  ΝΙΚΟΛΑΟΥ  ΓΕΩΡΓΙΟΥ  ΖΩΓΡΑΦΟΥ
ΔΑΠΑΝΗ  ΙΩ. ΚΥΡΙΑΚΟΥ 1879 "

Δύο άλλες εικόνες, προϋπάρχουσες στο πρώην Μετόχι, τού Σωτήρα και τής Θεοτόκου φέρουν επιγραφή:

"Δέησις τού Δούλου τού Θεού Ιωακείμ πρωτοαγγέλλου σιναϊτου και ηγουμένου τού εν βασιλευούση μετοχίου τού Τιμίου Προδρόμου και βαπτιστού Ιωάννου.

αψοβ εν μηνί Ιουνίου  (1772)"

 

Το ξυλόγλυπτο τέμπλο είναι προγενέστερο, ξύλινο με πλούσια σκαλίσματα και εξαιρετικής τέχνης.

Ο Ι.Κυριακός δεν το κρατά το Μετόχι. Ζητάει μόνο να ταφεί στον περίβολο και το μεταβιβάζει στον τότε Δήμο τού συνοικισμού τού Μεσαίου Καρλοβασίου. Αυτός το μεταβιβάζει με την σειρά του στην σχολική Εφορία Μεσαίου κι η τελευταία στο ναό των Εισοδίων τής Θεοτόκου. Η Σχολική Επιτροπή κρατά άτυπα μάλλον και όχι στην κυριότητά της (σύμφωνα με την  πληροφορία που μας δόθηκε) τον λεγόμενο "κήπο"(το τμήμα όπου ήταν παλιά χτισμένα τα δυτικά κελιά), καθώς και το πρώτο κελί απέναντι από τήν βόρεια πόρτα τού νάρθηκα, για μικρό ίσως χρονικό διάστημα. Ασφαλώς το παρακάτω απόσπασμα τής Δωρεάς (τού Μετοχίου) τής Σχολικής Επιτροπής Μεσαίου προς τον ναό των Εισοδίων τής Θεοτόκου είναι σαφές.

"ΔΩΡΕΑ...14971  3/6/1932- Βιβλίο μεταγραφών Μεσαίου -Τόμος Η' -  Α.Α 1071

....Συνολικόν εμβαδόν 1.658 τ.μ...εμπεριέχοντα και τινα σεσαθρωμένα και ημιερειπωμένα κτίσματα (κελιά) διαστάσεων από βορρά προς νότον 49,50 μ και από ανατολών προς δυσμάς 33,50 μ  και συνορευόμενο γύρωθεν ανατολικώς με σούδαν-ρεύμα και πέραν αυτού με ιδιοκτησίαν Κύργιας Καραγιάννη, δυτικώς με κήπον Δημοτικού Σχολείου Μεσαίου Καρλοβασίου, βορείως με δημοσίαν αμαξητήν οδόν Μεσαίου-Λιμένος Καρ/σίου και νοτίως με οικίαν Τριανταφυλλιώς Κασώλη, με ιδιωτικόν δρόμον και με χωράφιον τών κληρονόμων Κυριάκου Μαραγκού...." 
Δωρίζεται δε στον ναό Εισοδίων τής Θεοτόκου για ίδρυση οικοτροφείου απόρων θηλέων τού Γυμνασίου Καρλοβασίου και για αποθήκες.

Η Οσία Πελαγία (Αγία Πελαϊτσα) λειτούργησε σαν ενοριακός ναός μέχρι το 1929 και από το 1936 ως το 1946. Στο μεταξύ πολλά κτήματά της πουλήθηκαν προκειμένου να χτιστεί ο ενοριακός ναός των Εισοδίων τής Θεοτόκου (1896). Εκεί μεταφερθήκανε αργότερα δύο παλιές εικόνες τού Μετοχίου (τής Οσίας Πελαγίας και τής Αγίας Αικατερίνης τού Σινά). Εκεί ελπίζουμε να βρίσκεται ακόμα και το χειρόγραφο τού Γ.Κλεάνθη που αφιερώνει δύο τροπάρια στην Οσία Πελαγία.

Ο ναός είναι τρίκογχος, σταυροειδής εγεγραμμένος με τρούλλο οκταεδρικό, κεραμοσκεπή που φέρει  μικρά ανοίγματα στις τέσσερις από τις οκτώ έδρες του. Όλος ο ναός είναι κεραμοσκεπής. Οι όγκοι του έχουν μια ιδιαίτερη πλαστικότητα λόγω τής διάσπασης των μορφών και σε συνδυασμό με τις πολλές  και μικρές επιφάνειες των στεγών δημιουργείται ένα αρμονικό παιχνίδισμα μέσα στο αιγαιοπελαγίτικο φως.

 Το εξωτερικό μήκος τού ναού είναι συνολικά 16,77μ., ενώ το εσωτερικό είναι 15,47μ. (φάρδος τοίχων 0,60μ-0,70μ.). Ο αρχικός ναός (χωρίς την προσθήκη) έχει εξωτερικό μήκος 12,07μ. και γενικό πλάτος στο σημείο όπου είναι οι κόγχες 9,26 μ., ενώ στα υπόλοιπα τμήματα είναι 5,46μ.

Οι δύο πλευρικές κόγχες τού κυρίως  ναού είναι ημικυκλικής κάτοψης ( ακτίνας 1,90μ και διαμέτρου 3,93μ.) και στεγάζονται με τεταρτοσφαίρια. Στο μέσον έχουν τοξωτά παράθυρα διαστάσεων 1,18-1,20Χ2,20μ..
 Ο παλιός σιναϊτικος  ναός περιβάλλεται στην Ν/Α πλευρά του από υπερυψωμένο διάζωμα πλάτους 1,00μ.περίπου και ύψους από το έδαφος 25εκ. περίπου. Στην Ν.Α δε πλευρά τού ιερού, οι Σιναϊτες το είχαν ενισχύσει με χαμηλό τοίχο.

 Η κόγχη τού Ιερού είναι ημικυκλική, ιδίων διαστάσεων με τις άλλες δύο, αλλά προεξέχει με χαμηλότερο ύψος, κατά 1,45μ. (συνολικό βάθος 3,37μ. από την ακμή των πλευρικών κογχών). Αυτό το τμήμα διασπάται εξωτερικά από το Ιερό και φέρει δική του ξεχωριστή στέγη. Στο κέντρο του ημικυκλικού τοίχου τού Ιερού υπάρχει  φωτοθυρίδα (0,58μ.Χ0,70μ). Στον βόρειο τοίχο του υπάρχουν δύο κόγχες (0,55Χ0.55μ. και 0,61Χ0,65μ.), ενώ κοντά στην φωτοθυρίδα υπάρχει χτιστή ασύμμετρη κατασκευή με κοιλότητα στην μια άκρη της, μήκους περίπου 0,70μ.. Η Αγία Τράπεζα στηρίζεται σε μια χοντρή, χτιστή, στρογγυλή κολόνα, σε μικρή απόσταση από την φωτοθυρίδα. Όλη η κόγχη τού Ιερού είναι ελαφρώς υπερυψωμένη από το υπόλοιπο δάπεδο τού ναού.

 

 Στο κεντρικό τμήμα ο κυρίως ναός καλύπτεται με το γνωστό σταυρικό τμήμα με τις καμάρες και τον τρούλο επί  λοφίων στην διασταύρωσή τους.  Ο τρούλος στηρίζεται στα τέσσερα λοφία και στα τόξα μετώπου. Το τετράγωνο που σχηματίζεται έχει πλευρά 3,90 μ., ενώ η διάμετρος τού τυμπάνου τού τρούλου είναι περίπου 3,90 μ. και το ύψος εσωτερικά τού τρούλου είναι 2,50 μ. Το ύψος τού ναού μέχρι τη στεφάνη των τόξων είναι 4,95 μ.. Η στεφάνη και τα τόξα είναι κοσμημένα με κορνίζες.

 Το τμήμα τής προσθήκης (νάρθηκας), ύψους 2,78μ., έχει μεγαλύτερο πλάτος: εσωτερικά 5,46 μ. και μήκος 4,10 μ.. Έχει νεοκλασικίζον ύφος, κάτι που πρωτοεμφανίστηκε στη Σάμο στα μέσα τού 19ου αιώνα, στα χρόνια τής Ηγεμονίας, με τέσσερα αετώματα στις πλευρές του, κοσμημένα με κορνίζες που προεξέχουν.
 Στον όροφο  κατασκευάστηκε  γυναικωνίτης (ύψους 2,80 μ.). Στο κέντρο του δημιουργήθηκε μια ημικυκλική προεξοχή σαν μικρός εξώστης, ο οποίος στηρίζεται σε δύο  τετράγωνες κολόνες (24Χ24εκ.)

Νότια υπάρχει ένα  παράθυρο πλάτους 0,90 μ. ενώ από κατασκευής του υπήρχαν και άλλα δύο στην δυτική πλευρά, τα ίχνη των οποίων είναι εμφανή στη φωτογραφία τού 1997. Με την "αποκατάσταση" τα παράθυρα διανοίχθηκαν εκ νέου. Στη δυτική πλευρά τού νάρθηκα υπάρχει στο κέντρο η κυρία είσοδος (1,26Χ2,30μ.) πλαισιωμένη από δύο παράθυρα (0,90Χ1,00μ.). Δεύτερη πόρτα (1,04Χ206μ.) υπάρχει στα βόρεια, απέναντι από τα κελλιά. 
 Βόρεια  τής προσθήκης τού Ι.Κυριακού στην πλευρά επαφής του με τον παλαιό ναό και  με την  πτέρυγα των κελλιών υπήρχε άνοιγμα, ίσως με  πόρτα για την  απομόνωση των κελλιών, η οποία αποκαταστάθηκε.

 

Στο τμήμα αυτό το δάπεδο είναι στρωμένο με πλάκες κι ανάμεσά τους υπάρχουν και ορισμένες   με ανάγλυφες  βυζαντινές παραστάσεις. Ίσως να προέρχονταν από το αρχικό δάπεδο τού παλαιού σιναϊτικου ναού




 Το παλαιό κτίριο των κελλιών φωτίζονταν από τη βόρεια πλευρά από πέντε παράθυρα και στη νότια πλευρά είχε τρία παράθυρα και τέσσερις πόρτες. Υπερυψωμένη η πτέρυγα των κελλιών κατά δύο σκαλοπάτια (40εκ.) από το έδαφος τής αυλής, διαμορφωνόταν εκεί, κατά μήκος τών τριών κελλιών της πτέρυγας, πέτρινο καθιστικό. Το κτίριο αυτό στεγάζονταν με τετρακλινή κεραμοσκεπή   και για αρκετά χρόνια ήταν κηροπλαστείο.
Κατά την αναδόμηση διατηρήθηκε ένα κελλί και τα υπόλοιπα απαρτίζουν σήμερα έναν ενιαίο ημιυπαίθριο, καθιστικό χώρο.


Το παλιό πηγάδι "εξωραϊστηκε" ατυχώς κατά την γνώμη μας, ενώ το σύνολο τής αυλής πνίγηκε στο τσιμέντο. 

Το ηλιακό ρολόϊ

Μετά την αποκατάσταση-Φωτογρ. 2017

 

                      

ΤΑ 27  ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΔΙΑ ΤΑ ΥΠΟΚΕΙΜΕΝΑ  ΣΤΟ  ΣΙΝΑΙΤΙΚΟ ΜΕΤΟΧΙ  ΤΟΥ ΑΓ. ΓΕΩΡΓΙΟΥ  

Από τα πατριαρχικά Συγγίλια που ήδη αναφέραμε, μεταφέρουμε τις πληροφορίες που αφορούν στα  παρεκκλησίδια που ανήκαν στο σιναϊτικο μετόχι:

"Η Παναγίτζα εις τούς Φούρνους μετά τών υποκειμένων αυτή χωραφίων   και λοιπών  πραγμάτων και παρεκκλησίων, ο τίμιος Σταυρός μετά τής τοποθεσίας αυτού, η Παναγία Πεταλούδα μετά τών πραγμάτων και  τοποθεσίας αυτής, η  Παναγία τού Γερβάση   μετά τής τοποθεσίας αυτής,  ο άγιος Νικόλαος εις τούς Βλαχάταις, η αγία Παρασκευή εις το περιβόλιον τού Καρλοβασίου το επάνω και το κάτω, ο  Ταξιάρχης  έσωθεν  τών αμπελίων,  η  Παναγίτζα  πλησίον  τών  Καρλοβασίων  εν  τώ σπηλαίω, η ετέρα αγία Παρασκευή, ο άγιος Αντώνιος, η αγία Βαρβάρα, η Παναγία εις το Ποτάμι μετά τών πραγμάτων και παρεκκλησίων αυτής, ο άγιος Νικόλαος εγκρημνισμένος, οι άγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός εγκρημνισμένοι, ο αγιος Γεώργιος νεοκτισμένος, η αγία Τριάς εις το Καστράκι εγκρημνισμένη και ο τόπος αυτής,ο άγιος Παντελεήμων εις χωρίον Καστανιά μετά τών πραγμάτων και τοποθεσίας αυτού, η Παναγία εις το Κακοπέρατο εν τώ Σπηλαίω, η Ζωοδόχος Πηγή πλησίον αυτής, η Παναγία η θαυμαστή εις το Καλαμπάκτασι, η αγία Τριάς εν τώ Σπηλαίω, η αγία Αικατερίνη, οικοδομή τού γέροντος Σιμεώνος Σιναϊτου, ο άγιος Ισίδωρος μετά τής τοποθεσίας αυτού, ο Χριστός μετά τών ελαιώνων και πραγμάτων αυτού, ο άγιος Γεώργιος εις τόν Πρινιά μετά τού περιβολίου, η Παναγίτζα εις το κοιμητήριον πλησίον τού καθ΄αυτό μονυδρίου, η αγία Πελαϊτζα εν τώ παραθαλασσίω τού Καρλοβασίου, η ανακαινισθείσα εξ΄ιδίας δαπάνης τού Σιναίου".

Διευκρινίζουμε  ότι στον κατάλογο τού Συγγιλίου τού 1776 μ.Χ αναφέρεται ξεχωριστά το παρεκκλήσι τής Αγίας Βαρβάρας,  το οποίο "συστεγάζεται" στο  σπήλαιο τού Αγ. Αντωνίου. Πρόκειται δηλαδή για ένα και όχι δύο παρεκκλήσια. Aν πράγματι δεν ανευρεθεί και στο μέλλον άλλος ναϊσκος τής Αγίας τότε μάλλον θα πρόκειται για 26 και όχι 27 παρεκκλήσια.

   

Τα σιναϊτικα διαπιστώνεται ότι ήταν συγκεντρωμένα στή Β/Δυτική Σάμο. Τα περισσότερα βρίσκονται στην περιφέρεια τού Καρλοβασίου και τής Υδρούσσας και αρκετά στην περιφέρεια Καλλιθέας. Επρόκειτο κυρίως για ασκηταριά ή μικρότερα μετόχια ή αρχαίες Μονές (Λαύρες) τού Κέρκη. Ανάμεσά τους συμπεριλαμβάνονται αρκετά από τα αρχαιότερα μνημεία αυτών των περιοχών. Κάποια από αυτά συνδέονται με την ύπαρξη και τούς θρύλους των οχυρών. Από το "Καστροβούνι π.χ καθημερινά κατέβαινε ο αγιογράφος καλόγερος για να δουλέψει τις τοιχογραφίες τού σιναϊτικου ναϊσκου τής "Ζωοδόχου Πηγής-Πεταλούδα" κι επέστρεφε τη νύχτα στο οχυρό για λόγους ασφαλείας.

Ο αριθμός των σιναϊτικων παρεκκλησιδίων και η συγκέντρωσή τους κατ΄αποκλειστικότητα  στην Β.Δ Σάμο, υποδηλώνουν μια ιδιαίτερη δυναμική που θα ασκούσε η Μονή τού Αγίου Γεωργίου σ' αυτή τήν περιφέρεια.

 

Το 1657 ένα Μονύδριο στην Υδρούσσα αποκαλούμενο "Κελλιά" (Υπαπαντή) παραχωρήθηκε με Διαθήκη στήν Μονή Σινά. Από σχετική επιτόπια έρευνα που κάναμε, φαίνεται πως πρόκειται γιά τήν Παναγίτζα εις τούς Φούρνους τού καταλόγου τών σιναϊτικων. Σύμφωνα με τις πηγές ο ναός  φέρει χρονολογία 6132 από κτήσεως κόσμου ήτοι προ τού 1657. Εκεί βρέθηκαν πολλοί χριστιανικοί τάφοι.

 

Το 1653 ο Μεχμέτ Πασάς καταδιώκεται από τον ναύαρχο τής Μελίτης Λάσκαρη και προσορμίζεται στήν Σάμο, ζημιώνοντας το νησί. Επανέρχεται δε μετά από δύο μήνες για να περιμένει τούς συμμάχους του.. Αλληλουχία  γεγονότων ακολουθούν το 1655/7/8/60 που επιτείνουν το αίσθημα ανασφάλειας τών κατοίκων. Ο Επίτροπος τού Μονυδρίου "Κελλιά" τού χωριού "Φούρνοι"(Υδρούσσα ) αφήνει το 1657 με Διαθήκη  το εν λόγω Μονύδριο στην Μονή Σινά (υπό τήν διοίκηση τού οικονόμου τού Μετοχίου τού "Αγίου Γεωργίου" Καρλοβασίου).

"Επειδή τοις πάσιν ο θάνατος εστίν άδηλος καθώς και ο κύριος εν τώ ευαγγελίω έφη, ουκ οιδατε ποία ώρα ο θάνατος έρχεται και ποία φυλακή ο κλέπτης έρχεται, τήν αυτήν ώραν φοβηθέντα μήπως και αιφνιδίως έλθη επ΄εμέ και ο θάνατος να αφήσω το παρόν μονύδριον εις το άγιον και θεοβάδιστον όρος τού Σινά να το κουμαντάρη ο οικονόμος τού αγίου Γεωργίου και να τα κυβερνά ως κυβερνά και τον άγιον Γεώργιον. Οσαις εσοδιαίς περισσεύουν από τήν φαγούραν και από το πούλημα, το σιτάρι και μαγείρεμα, κρασίν, ρακίν να το πουλή να βγάλη της έξοδαις δέκατα...και από στεκούμενα να μην χαλάση τίποτης από ζά, από σιδερικά ή βαρέλια και μετρητά και αν τύχουνε τίποτες τού νησίου και κινδυνεύει να χαλάση, να φύγουν καθώς ο κόσμος, ας κάμη και αυτός οτι μπορέση και ας τα πουλήση και ας τα πάγη στο μοναστήρι και οι καλόγεροι οπού ευρίσκονται εδώ να είναι εις την υπακοήν τού οικονόμου και εί τις καλόγερος δεν τον ακούει και δεν πείθεται ας κάμη ο οικονόμος μετ΄εκείνον ο,τι τού φαίνεται. Και εγώ κάθημαι εις το κελλί μου και κάμω και εγώ ό,τι δύναμαι να προμηθεύω και βοηθώ και εδώ και εις τον αγιον Γεώργιον ώστε να δύνωμαι ήγουν κρατώ τον μύλον και το αμπέλιον το μοσκάτον διά να το κιόσω καί οπόταν δώσω το τέλος, είναι τού μοναστηρίου, αν ζήσω και σταθώ, εί δε και φύγω και πάγω πούπετης πάλαι δικά τους είναι.

Εγένετο δε η παρόν διαθήκη κατ΄έμπροσθεν τής υπεραγίας Θεοτόκου, ώρα τρίτη τής ημέρας, γράφομεν και υποκάτωθεν τους ωρισμένους επιτρόπους.

                                                                           Γεώργιος ιερεύς και επίτροπος

                                                                           Γεώργιος Χουζούρη επίτροπος

                                                                           Ανδρέας επίτροπος

                                                                           Χ.Παναγιώτης επίτροπος

                                                                           Διακο αδάμ επίτροπος"

 

Ο Πατριάρχης Διονύσιος (που αξίωσε το σιναϊτικο μετόχι τού Αγίου Γεωργίου τής Πατριαρχικής Σταυροπηγιακής επωνυμίας του), είναι πιθανώτατα ο Διονύσιος Δ΄ που κατά το β΄μισό τού 17ου αιώνα υπήρξε 5 φορές κατά διαστήματα Πατριάρχης, με αφετηρία το έτος 1671 και τελευταία περίοδο θητείας του το 1694. Ο κατάλογος λοιπόν των παρεκκλησιδίων επί Διονυσίου, στο β΄μισό τού 17ου αιώνα, περιλαμβάνει κτίσματα που προυπήρχαν αυτής τής περιόδου (στον ίδιο κατάλογο αναφέρεται και ένας νεόκτιστος ναϊσκος τού Αγ.Γεωργίου).

Είναι προφανές οτι όλα τα παρεκκλησίδια που απαριθμούνται στα συγγιλιώδη γράμματα (τα σχετικά με το σιναϊτικο μετόχι του Αγ.Γεωργίου), προυπήρχαν τού 1657.

 

 ΤΑ ΠΑΡΕΚΚΛΗΣΙΔΙΑ ΣΗΜΕΡΑ:

(2)  Ζωοδόχος Πηγή- "Πεταλούδα"         Υδρούσσας, αρχές 15ου μ.Χ(;)

(τοιχογραφίες τού 16ου αιώνα)                                          

                                                                                          (3)   Ζωοδόχος Πηγή Γερβάση Υδρούσσας                                                                                                                   (Ασκηταριό σε βράχο)

  (4)  Αγία Παρασκευή (είναι η γνωστή μας στο Φουρνιώτικο

      ρέμα Καρλοβασίου;)

       (5)  Ταξιάρχης στο κάμπο                                                                               Καρλοβασίου

                                                                                                                  

 (6) Παναγίτσα (Ευαγγελισμός Θεοτόκου) Παλαιού Καρλοβασίου.Βρίσκεται

στον δρόμο προς το σπήλαιο τού Αγίου Αντωνίου.                                                                                              

          (7) Σπήλαιο Αγίου Αντωνίου Παλαιού 

                                 (Ασκηταριό)

                  Εκεί τιμάται και η Αγ. Βαρβάρα.

  

 (8) Μεταμόρφωση τού Σωτήρα (13oς-14ος) στο Ποτάμι Καρλοβασίου

                                             

(9)Αγ.Νικόλαος- Ποτάμι Καρλοβασίου

                                                                                                                      (13oς-14ος)

                                                                       

                                                                                                                                                  

 (10) Αγία Τριάδα μέσα στο "Καστρί"

     τού Ποταμού Καρλοβασίου

     (13ος-14ος αιώνας)

                                  

                                                     

  (11) Παναγία Μακρυνή  Καλλιθέας

     Αρχαία Μονή-Ασκηταριό (10ος)

     Τοιχογραφίες 13ου αιώνα                         

                                                                       (12) Παναγία Κακοπέρατου εντός σπηλαίου-Ασκηταριό

 (13) Αγία Τριάδα εντός σπηλαίου Καλλιθέας, πάνω από τήν Παναγιά τήν           Μακρυνή. Ασκηταριό 10ου αιώνα και ανακαίνιση το 1902.

  

               (14) Αγ. Αικατερίνη Καλλιθέας

                          Ασκηταριό τού 1462 μ.Χ

(15)  Ευαγγελισμός Θεοτόκου ("Κακοπέρατο")  

                                                                   

                                                                           (16) Αγιος Γεώργιος Δρακαίων. Αρχαία Μονή (10ος)

 

(17)  Παναγίτσα Φούρνων (Υδρούσσα). Πιθανότατα  πρόκειται γιά τα "Κελλιά" (προ τού 1657).

(18)  Τίμιος Σταυρός ( ερειπωμένο Φούρνων;)

(19)  Αγιος Νικόλαος "Βλαχάτες"

(20)  Αγία Παρασκευή ετέρα. Θέση "Βίγλες" Καρλοβασίου, 300μ. από το σπήλαιο Αγίου Αντωνίου.
(21) Αγιοι Ανάργυροι Κοσμάς και Δαμιανός - Ερειπωμένο-"Καμάρα"; Καρλοβασίου.

(22) Αγιος Γεώργιος ("νεόκτιστος") Πρό τού 1678 μ.Χ - Πατριάρχης Διονύσιος. Πρόκειται μάλλον για τον Αγ.Γεώργιο Β/Δ τής Υδρούσσας, κοντά στον ναϊσκο τής Παναγίας Γερβάση.
(23) Αγιος Παντελεήμων Καστανέας, κοντά στην πηγή, απ' όπου υδρεύεται το Καρλόβασι.

(24) Αγιος Ισίδωρος στο λιμάνι Δρακαίων τού 1530 μ.Χ
(25) Χριστός-Μεταμόρφωση Σωτήρος, στον "Πρινιά" Καλλιθέας

Γιά  ορισμένα από τα  σιναϊτικα  τού παραπάνω καταλόγου θα ασχοληθούμε με ιδιαίτερες παρουσιάσεις.

             

                                                     ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ

(1)   Ι.Γεωργειρήνη "A Description of the present state of Samos, Nicaria, Patmos and Mount Athos"   1677)
(2)  Εμ.Κρητικίδη "Τοπογραφία αρχαία και σημερινή τής Σάμου" 1869- Εν Ερμουπόλει )

(3)   I.Σιδηροκάστρου "Η εκκλησία τής Σάμου από τής ιδρύσεως αυτής ως σήμερον" 1967)
(4)  Επαμεινώνδας Ι. Σταματιάδης- ΣΑΜΙΑΚΑ "Ιστορία τής νήσου Σάμου από τών παναρχαίων χρόνων μέχρι τών καθ΄ημάς", Τ.4ος -1886
(5)   Εμ.Κρητικίδη "Τοπογραφία αρχαία και σημερινή τής Σάμου" 1869- Εν Ερμουπόλει)
(6)  Επαμεινώνδας Ι. Σταματιάδης- ΣΑΜΙΑΚΑ "Ιστορία τής νήσου Σάμου από τών παναρχαίων χρόνων μέχρι τών καθ΄ημάς", Τ.4ος, σ.377 -1886
(7)   Ι.Π.Παραφέστα "Ο κατεδαφισμένος ναός τού Αγ.Δημητρίου στην πλατεία Βαλασκατζή    Ν.Καρλοβασίου
(8 )  Εμ.Κρητικίδη "Τοπογραφία αρχαία και σημερινή τής Σάμου" 1869- Εν Ερμουπόλει )

(9)   Βλέπε "Οικογένεια αγιογράφων Νικολάου Γεωργίου Ζωγράφου-Σύντομη μνεία"
parafestaresearch.blogspot.gr

(10)  Mητροπολίτου Σιδηροκάστρου Ιωάννου- “Η εκκλησία τής Σάμου από τής ιδρύσεως αυτής μέχρι σήμερον”  Σάμος 1967
(11)  Επαμεινώνδας Ι. Σταματιάδης- ΣΑΜΙΑΚΑ "Ιστορία τής νήσου Σάμου από τών παναρχαίων χρόνων μέχρι τών καθ΄ημάς", Τ.4ος -1886

TΡΟΠΟΠΟΙΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΟΥ - ΠΡΟΣΘΗΚΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ

29/9/218   Προστέθηκαν στοιχεία